De treinen van de staat

Er scheelt iets serieus met de werking van de NMBS. Vele van de treinen lopen vertraging op, de opdeling en kunstmatige samenwerking tussen de drie spoorbedrijven loopt mank en steeds meer worden we geplaagd door stakingsacties en andere problemen. De hoofdreden dat de spoorwegen door de overheid worden gerund, zijn volgens mij toch de principes ‘zekerheid’, ‘kwaliteit’ en ‘transport voor iedereen’. Laat ik mij duidelijk stellen, ik ben er van overtuigd dat de spoorwegen ook privé zouden kunnen worden uitgebaat. Maar als we dan toch moeten leven met een door de overheid gesubsidieerde instelling als de NMBS dan moeten er toch enkele vragen gesteld worden met betrekking tot de drie eerder geformuleerde punten. Neem nu zekerheid, want daar situeren zich alsmaar meer narigheden. Zo komen, zoals gezegd, veel treinen nauwelijks op tijd aan, terwijl sommige zelfs helemaal niet verschijnen. Ook talloze stakingsacties bezorgen veel reizigers en bedrijven grote zorgen. Dat de NMBS meer zekerheid zou bieden dan een privé bedrijf is zeker en vast een wat wankele stelling. Verder is het argument dat een privébedrijf de minder drukke lijnen niet zou runnen ook niet echt gestaafd. Het is net de NMBS dat enkel drukke lijnen runt en daar dan ook grote aandacht aan besteed. Vooral rond Brussel worden investeringen gedaan en zijn voldoende stations. Hier in het verre West Vlaanderen worden alleen de steden bedient en sporen naar de westhoek amper twee lijnen. De wisselwerking met ‘de lijn’ laat ook al te wensen over, waardoor het openbaar vervoer in Vlaanderen allesbehalve efficient werkt. Ook over kwaliteit kunnen we natuurlijk voldoende discussierren. Studenten mogen immers de vrijdagavond het gehele traject rechtstaan, terwijl in eerste klasse talrijk veel plaatsen overblijven. De NMBS speelt niet voldoende genoeg in op drukke tijdstippen, maar dat is niet opmerkelijk: het is al langer gebleken dat het een logge en trage instelling is.

Het laatste van de drie puntjes is misschien wel het meest opmerkelijk: ‘transport voor iedereen’. Wat ik al zei, dat niet alle mensen even goed zijn aangesloten op de spoorwegen waardoor ze nog vele euro’s mogen besteden aan ander openbaar vervoer is hier een eerste groot probleem. Ten tweede kunnen we stellen of de spoorwegen wel openstaan voor iedereen. De gemiddelde burger betaalt immers 15 euro om naar Brussel te sporen wat voor veel mensen te duur is. Dat de prijzen dan nog zo ‘laag’ zijn is te danken aan de Belgische belastingsbetaler. Want zoals Herma De Croo onlangs stelde: "De NMBS kost elke belastingbetaler 235 euro per jaar. Ook aan de 93 pct Belgen die niet elke dag de trein neemt. Dat is veel, heel veel geld". Ik vind het niet kunnen dat mensen die met moeite rondkomen en nooit de trein kunnen gebruiken omdat ze er het geld niet voor hebben, mijn campuskaart moeten financiëren. Het is een absurde situatie die we in een geprivatiseerde spoorwegmarkt niet zouden kennen. Ok, de prijzen zouden misschien hoger uitvallen, maar niet zoveel hoger dan vele non-believers denken. En dan nog, een belastingsverlaging van 2,5 miljard euro zou de reizigers immers de middelen geven om het openbaar vervoer te kunnen nemen. Het zou ook de economie ten goede komen, maar dat is natuurlijk een andere discussie.

Conclusie: de NMBS zal nooit efficiënt werken zolang het een staatsbedrijf is. Hoeveel of hoe weinig kwaliteit het ook biedt, het krijgt ieder jaar dezelfde subsidies toegestopt. Nog altijd sporen op iedere trein 3 à 5 personen mee die betaald worden door de overheid. Dat duidt al wat de NMBS in werkelijkheid is: een werklozen-werkgever. Er werken ruim 20.000 mensen wat voor zo’n bedrijf te veel is. Een privébedrijf zou nooit zoveel menselijk kapitaal verspillen. Ook zou een privébedrijf nooit zoveel geld verspillen aan de architecturale uitstraling van hun stations, iets wat de NMBS nu wel doet. Wat ik dan ook vooraan op de website van de NMBS vindt is niet meer dan correct: ‘U bent het die ons drijft om altijd voorop te blijven’. Natuurlijk is het wij, burgers die de NMBS drijven. Het is immers ons belastingsgeld dat deze instelling draaiende houdt.