Vrijheid, gelijkheid, broederlijkheid.

Bovenstaande foto is er een genomen in mijn kot te Gent. Wanneer je er binnenkomt springt de tekst (liberté égalité, Fraternité) direct in het oog. Ik heb er al veel reacties op gehad van verschillende bezoekers die de slogan was opgevallen. Velen weten dat ik politiek actief ben en dat ik de liberale ideologie verdedig. Toch kunnen velen er niet bijkomen waarom ik de slogan van de franse revolutie aan mijn muur hang. Termen als égalité en fraternité zijn allesbehalve liberaal argumenteren ze dan. Wel daar ben ik niet mee akkoord en in volgend artikel wil ik verduidelijken waarom de tekst op mijn muur zowat mijn slagzin is.

Een eerste reden is van politieke aard. Daarin verwijst de zin naar enkele begrippen die ik ontleed heb uit het werk van John Rawls, een politiek filosoof waar ik wel wat bewondering voor heb. Rawls spreekt immers in zijn rechtvaardigheidstheorie van drie beginselen. Ten eerste is er het vrijheidsbeginsel, dat stelt dat iedereen recht heeft op een zo uitgebreid mogelijk geheel van rechten en vrijheden, voor zover die verenigbaar zijn met die van anderen. Een tweede beginsel is het gelijkheidsbeginsel: sociaal-economische ongelijkheden zijn alleen dan te rechtvaardigen als er een systeem bestaat van gelijke kansen voor iedereen. Zijn derde beginsel het wederkerig beginsel stelt dat de verwachtingen van rijkere burgers, meer getalenteerden, maar tot op een zekere hoogte mag stijgen op een curve waarin deze verwachtingen tegenover die van de armere, minder getalenteerde burgers staan. In praktijk zou dat laatste kunnen betekenen dat de solidariteit tussen rijkere en armere burgers, door middel van belastingen op dat niveau mag zijn dat het de ontwikkeling van verschillende bevolkingslagen ten goede komt. Velen hebben Rawls zijn ideeën tot de hunne genomen, zowel socialisten als liberalen, christen democraten en anderen. Ik ben ervan overtuigd dat Rawls zijn theorie eerder liberaal van aard is: het vrijheidsbeginsel en de gelijkheid van kansen kunnen we immers zeker onderschrijven en dat derde beginsel kan je sowieso liberaal interpreteren want vanuit mijn standpunt is een efficiënte staat en een minimum belastingtarief de sleutel tot ontwikkeling. Een zeer korte uiteenzetting van Rawls, maar wat ik hiermee aanhaal is dat Rawls zijn theorie terug te brengen valt op de beginselen van de franse revolutie: vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid. Er zijn sterke gelijkenissen tussen terug te vinden en vele filosofen ontleden die gelijkenissen. Een eerste reden waarom ik de slogan op mijn muur plaats is dus omdat de betekenis van de woorden zowel verwijzen naar Rawls zijn rechtvaardigheidstheorie als naar mijn eigen politieke ideeën.

Een tweede reden is de Franse revolutie zelf. Wanneer we die immers analyseren zien we dat ze oorspronkelijk ontstaan is uit een drang naar meer vrijheid en meer gelijkheid van kansen. Absolutistische vorsten en de kerk verspilden namelijk in die tijd enorme sommen belastingsgeld waar enkel de derde stand, de burgers, moesten voor opdraaien. De burgers stelden dat aan deze situatie een einde moest komen en namen het heft in eigen handen. En dat is juist wat me aanspreekt aan heel die geschiedenis van de revolutie: de burger die opkomt voor zichzelf, die zijn eigen rechten en vrijheden afdwingt en zich afzet tegen onrechtvaardige regimes en situaties. Op verschillende plaatsen ter wereld zou zo’n ingesteldheid veel onrechtvaardigheid uit de wereld helpen. Ook hier in België waar de overheid nog immens veel belastingsgeld verspilt en we, net zoals ten tijde van voor de Franse revolutie nog altijd geld afdragen naar de kerken zonder onze toestemming, zou één en ander mogen veranderen. De slogan spreekt mij dus mede aan omdat het een initiatief was van individuen in een totalitaire staat. Verder kan het feit dat deze slogan een republiek heeft kunnen bewerkstelligen en de invloed van de kerk heeft kunnen afbouwen, mij wel bekoren. Dus om het kort te houden: de slogan vertegenwoordigt niet alleen mijn politieke visie maar staat ook op mijn muur om mensen erop te wijzen dat initiatief van mensen veel kan bewerkstelligen en dat we niet mogen vergeten dat wij individuen, en niet een totalitaire staat, de wet uitmaken.