Ik heb Kerstavond op een andere manier doorgebracht dan dat ik dat gewoonlijk doe. Normaal neem ik plaats aan tafel bij één of ander familiefeest of trek ik naar een café met vrienden. Niets van dit alles dit jaar. Ik had besloten om thuis te blijven (familie zat immers in Zuid-Frankrijk) en die vrienden had ik op de kerstmarkt al gezien. Ik bracht kerstavond dan ook door met een goed boek: Foundation (de drie delen gebundeld) van de legendarische SF schrijver Isaac Asimov. Ik moet eerlijk zeggen: het SF genre is er een waarin ik nog niet volledig ben ingewijd. Naast de Dune verhalen van Frank Herbert en enkele andere boeken ben ik nog weinig in contact gekomen met dit onderdeel van de literatuur. Dat ik dan ook de keuze nam voor een knoert als Foundation spruit niet voort uit het feit dat ik doorlezen ben in dit genre maar door het feit dat het mij om één bepaalde reden sterk intrigeerde. Daarover later meer, eerst het verhaal. Het verhaal speelt zich af in de werelden van het intergalactische keizerrijk dat biljoenen inwoners telt en zich over duizenden planeten uitspreid in de gebieden van de melkweg (onze melkweg, maar dan in de toekomst). De verhaallijn vangt aan in de hoofdstad van het galactische rijk en in een periode waar niemand eraan twijfelt dat het keizerrijk eeuwigdurend zou blijven bestaan. Niemand, buiten één man: Hari Seldon. Het was hij die de ondergang van het keizerrijk voorspelde door middel van de psychohistorie. Met die theorie kon hij de toekomst op één of andere manier in kaart brengen en zelfs bijsturen indien nodig. Hij voorspelde dus, aan de hand van talloze wiskundige formules, dat het keizerrijk gedurende een periode van 1000 jaar ten val zou komen en de melkweg daarna een periode van 30000 jaar barbarisme zou kennen. Door middel van zijn kennis omtrent de psychohistorie kon hij die periode van barbaarsheid echter verkorten tot 1000 jaar. Om dat te bekomen moest hij de voorbereidingen treffen voor een tweede galactische keizerrijk dat zo snel mogelijk zou groeien uit de barbaarse volkeren. Hij stichtte daarvoor twee kleine kolonies (Foundations) die de kennis, noodzakelijk voor die heropstanding van het keizerijk, bewaarden. Het boek van Asimov biedt ons een blik op de geschiedenis van deze twee kleine foundations (verschillende verhalen uit een periode van 400 jaar) en de problemen (veelal vanop voorhand voorspeld door Seldon) waarmee ze te maken kregen. Het is een boeiend verhaal met onverwachte wendingen en een toch wel goed geconstrueerd slot. Het boek zelf is dus zijn legendarische status meer dan waardig. Waar ik me wel vragen bij stelde, en daarom dat ik ook gekozen heb voor dit boek, is de psychohistorie waar Asimov gebruik van maakt. Deze psychohistorie is immers sterk verbonden met het historiscisme: het idee dat de geschiedenis onvermijdelijk een bepaalde loop neemt ongeacht het onvoorspelbare gedrag van individuen, zoals macroscopische objecten in de natuurkunde voldoen aan wetmatigheden ongeacht het onvoorspelbare gedrag van elementaire deeltjes. Deze theorie is in tegenspraak met hoe ik individuen en de samenleving benader. En een grote kritiek op het historicisme vinden we overingens ook terug in het boek van Karl Popper: de open samenleving en haar vijanden. Een boek dat ik op dit moment ook aan het lezen ben. Het historicisme is volgens mij geen onderbouwingsmethode voor een samenleving, aangezien het net creatieve individuen zijn die deze bepalen. Ik denk dat ook Asimov zich daar tot op zekere hoogte van bewust is. Immers, het is Harri Seldon die toch wel een individuele hoofdrol opneemt door de toekomst te vervormen. En ook doorheen het verhaal merken we dat alsmaar meer individuen een hoofdrol opnemen. De psychohistorie komt zelfs na een tijdje onder vuur te liggen. Maar daarover ga ik niet teveel vertellen aangezien ik jullie aanraad het allemaal zelf eens te lezen. Daarmee is het interresant om in het achterhoofd te houden dat Foundation niet alleen een verhaal is, maar ook een wetenschappelijk werk. Kortom: Foundation: een boek dat zowel qua schrijfstijl als inhoudelijk zeer sterk is.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten